کسب‌وکارها و اتفاقات سیاسی-اجتماعی: واکنش درست چیست؟
کارمندان و نیروهای کار، علاوه‌بر حقوق و دستمزد، مزایای شغلی و… توقعات دیگری هم از کسب‌وکارها دارند؛ مثل داشتن واکنش نسبت به اتفاقات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی! که احتمالاً این نوع انتظارات در کشورهای خاورمیانه مانند ایران پررنگ‌تر است، اما واقعاً کسب‌وکارها در مواجهه با بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید چه واکنشی داشته باشند؛ آن هم وقتی که روابط درون‌سازمانی و برند کارفرمایی آنها از سمت جامعه و همچنین بقای آنها در چهارچوب قوانین تحت تأثیر این واکنش‌ها قرار می‌گیرد؟
راهکار؛ شاید درک متقابل
به گفته زهره برزگر، معاون منابع انسانی ارتباط فردا، جامعه ما تقریباً هر روز در تلاطم‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. آثار این اتفاقات به‌شدت بر کار کردن افراد جامعه و عملکرد کارمندان یک شرکت تأثیرگذار است. او می‌گوید: «شرکت هیچ کنترلی بر وقایع جامعه ندارد. فرد پشت میز کارش نشسته، اما تمرکز کافی ندارد؛ حالش خوب نیست و ناامید و نگران و… است. خود کارفرما و مدیران هم در همین جامعه زندگی می‌کنند. هر دوی ما زورمان نمی‌رسد، اما درک متقابل، راهکار کارسازی است. مثلاً درک کنیم که کارمندمان بر اثر یک اتفاق در جامعه، امروز نمی‌تواند به‌درستی کارهایش را انجام دهد و البته این حس را به او هم منتقل کنیم؛ اینکه او و احساساتش را درک می‌کنیم.»
کسب‌وکار موظف به کاهش پیامدهای روانی جامعه است
طبق گفته‌های علیرضا خداکرمی، عضو هیئت‌مدیره گروه داده‌پردازی پارسیان و شرکت تجارت الکترونیک پارسیان، کارمندان یک شرکت ممکن است از کسب‌وکار انتظار داشته باشند نسبت به اتفاقات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منفعل نباشد، اما موضوعی که باید به آن توجه داشت، محدوده و فضایی است که کسب‌وکارها در آن فعالیت می‌کنند. به گفته او فشارهای اقتصادی و سیاسی حاکم بر این فضا انکارناپذیر است و وظیفه شرکت‌ها در مقابل این جریانات این است که با رفتارهای خود، آثار مخرب و پیامدهای روانی ناشی از وضع موجود را کاهش دهند و جریانات مثبت درون‌سازمانی را بیشتر کنند.
سنجیده؛ درست و به‌هنگام
صالح خواجه‌دلویی، مدیرعامل هیتوبیت، هم اعتقاد دارد که حضور کسب‌وکارها در وقایع جامعه، نشان‌دهنده پویایی آن مجموعه است: «پویا بودن یک کسب‌وکار یعنی کسب‌وکار چه در مقابل وقایع مثبت و چه در برابر وقایع منفی بتواند واکنشی به‌هنگام، درست و دقیق و سنجیده داشته باشد. بدون حتی یکی از این ویژگی‌ها کسب‌وکار به‌آسانی آسیب می‌بیند. ساختن برند مانند یک سازه ماکارونی است که ساختنش بسیار زمان‌بر و نیازمند صرف انرژی بسیار است، اما با یک فشار کاملاً خرد می‌شود. بعد از فروریختن نمی‌توان دوباره سازه ماکارونی را قوام داد.»
واکنش به عوامل بیرونی؛ شمشیر دولبه کسب‌وکارها
روح‌الله پرنیان، مدیرعامل GSMPay نیز می‌گوید: «اتفاقاتی که در کشور رخ می‌دهد چندجانبه است، اما بیشتر افراد فقط یک جنبه از آن را می‌بینند و این موضوع باعث شده واکنش نشان دادن به اتفاقات بیرونی برای کسب‌وکارها مانند یک شمشیر دولبه باشد. شاید از نگاه کسب‌وکار نتیجه یک واکنش مثبت است، اما در عمل بازخورد منفی برای آنها در پی دارد. بر همین اساس، به‌شخصه سعی می‌کنم کسب‌وکار را تحت‌تأثیر اتفاقات بیرونی قرار ندهم، زیرا اطلاعات کسب‌وکار و همچنین کارمندان و… از یک اتفاق، ناقص است.»
کسب‌وکار نمی‌تواند منفعل باشد
احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل صرافی بیتمکس نیز اعتقاد دارد شرکت‌ها و کسب‌وکارها موجوداتی زنده‌اند و تمام کارمندان و ارکان شرکت نیز اعضای بدن این موجود زنده هستند. بر همین اساس یک کسب‌وکار نمی‌تواند منفعل باشد و به اتفاقات جغرافیایی خود واکنشی نداشته باشد. او می‌گوید: «پیشنهاد می‌کنم مدیران و رهبران کسب‌وکارها از موقعیت زمانی و مکانی زیستگاه خود آگاه باشد و بر اساس وضع موجود، فرهنگ‌شان را که اتفاقاً به برند کارفرمایی منتج می‌شود، بازسازی کنند و تعریف جدیدی به کارمندان‌شان ارائه دهند.»
استراتژی صحیح در مقابل تنوع عقاید در شرکت‌ها
طبق گفته مرجان دست‌انبویه، مدیر منابع انسانی زربان، اتفاقات سال‌های اخیر ایران به تنوع دیدگاه‌ها نسبت به وقایع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… ارتباط داشته است. او توضیح می‌دهد: «در شرکت‌ها و کسب‌وکارها هم افرادی با افکار و عقاید و فرهنگ و پیشینه متفاوت کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند. از نگاه من رفتار صحیح یک کسب‌وکار این است که به جای اعمال نظر و انتخاب موضع و جناح، یک بستر بی‌طرف برای افراد باشد؛ بدون اینکه آنها را قضاوت، سرکوب یا تشویق کند.»
کسب‌وکارها برای واکنش محدودیت دارند
یوسف غروی، معاون سرمایه انسانی هلدینگ تفاس، معتقد است واکنش کسب‌وکارها به مسائل اجتماعی برای نسل جدید بازار کار، یک دغدغه است. او می‌گوید: «درواقع این نسل نسبت به تحولات اجتماعی بسیار حساس است. آنها تفکرات محافظه‌کارانه نسل‌های پیشین را ندارند و به همین دلیل از کارفرما، مدیر و همکارشان توقع و انتظار ابراز واکنش دارند، اما باید قبول کنیم که کارفرما در عکس‌العمل نشان دادن محدودیت دارد. ما یک شرکت هستیم که در چهارچوب و ساختاری مشخص فعالیت می‌کنیم و اگر می‌خواهیم از تبعات آن دور بمانیم، نباید خلاف آن شنا کنیم. احترام به قوانین حاکم بر فضای فعالیت کسب‌وکارها وظیفه کسب‌وکار و لازمه بقای آنهاست.»
واکنش‌های اجتماعی مترادف با مسئولیت اجتماعی
به گفته محمدصادق اشرفی، مدیر مرکز تعالی منابع انسانی اسنپ‌فود، واکنش‌های این‌چنینی بسیار پیچیده‌اند، چون هر واکنشی ممکن است برای کسب‌وکار مشکل‌ساز باشد، اما واکنش به اتفاقات اجتماعی و انجام مسئولیت اجتماعی، شرکت را در نظر دیگران مسئول می‌نمایاند.
مسیر سازمان از عقاید افراد جداست
به اعتقاد فرزاد رفیعی، معاون سرمایه انسانی مبناکارت آریا، تضاد آرا و نظرات در تمام جوامع وجود دارد و شاید بهترین رویکرد برای یک سازمان این است که نخواهد برای افراد جهت مشخص کند. او می‌گوید: «مبناکارت آریا به نظرات افراد نسبت به موضوعات این‌چنینی کاری ندارد. کارفرماها، مدیران و صاحبان کسب‌وکار هم گرایش‌ها و افکاری دارند، اما هرگز گرایش‌ها و افکارشان را به دیگران منتقل نمی‌کنند. سازمان خودش دارای یک فرهنگ و چهارچوب است و این فرهنگ با فرهنگ جامعه منطبق است.»
اهمیت فرهنگ انطباق
بنابر گفته‌های حسین موذنی، مدیر سرمایه انسانی توسن‌تکنو، سازمان‌ها بخشی از جامعه هستند. او بیان می‌کند: «همان‌طور که در جامعه افراد دارای عقاید متفاوتی‌اند، در سازمان هم همه کارمندان مثل هم فکر نمی‌کنند. این موضوع کار را برای واحد منابع انسانی دشوار و اهمیت Culture Fit را پررنگ می‌کند. بر اساس فرهنگ انطباق، بهتر است سازمان‌ها در همان قدم‌های ابتدایی فرایند جذب و استخدام، افرادی را انتخاب کنند که بیشتر با فرهنگ شرکت همسویی دارند.»
